Bir deney çerçevesinde katılımcılara sesli harfleri çıkarılmış belli Türkçe kelimeler göreceklerini ve görür görmez bu kelimeleri tanıyıp sesli şekilde tam hallerini söylemeleri talimatını verdim. Normal deney verimi topladım ancak arada çok ilginç bir sonuç çıktı. İki katılımcı T_P_K şeklindeki kelimeyi görünce İngilizce konu anlamına gelen topic (telaffuzu: topik) kelimesini söyledi. Normalde ben katılımcıların topak ya da topuk gibi bir kelime söylemesini bekliyordum. Peki bu neden ilginç?
İlk olarak böylesi bir sonuç katılımcıların iki farklı dilin kelimelerini (L1: Türkçe, L2: İngilizce) eş zamanlı olarak aktive ettiğini gösteriyor yoksa öteki türlü topuk kelimesi dururken topic niye çıksın. Ya da belki de iki farklı kelime dağarcığı yoktur belki de hepsi tüm dillerin sözcükleri tek bir zihinsel sözlükte toplanıyordur. Katılımcılarım Boğaziçili öğrencilerdi. Hal böyle olunca topic kelimesini eğitim hayatlarında yüzlerce kez duyuyorlar ve bunun bir sonucu olarak topic kelimesi anadillerindeki topuk kelimesinden daha baskın bir hal alıyor. Yani burada bir kelime sıklığı etkisi görüyoruz.
Son olarak da hatırlarsanız ekrana T_P_K yazıyordu. Bu İngilizce topic kelimesinin yazılışı olan T_P_C ile örtüşmüyor ancak okunuşu olan ToPiK ile örtüşüyor. Bu bana deneye katılan öğrencilerin gördükleri kelimeleri içsel olarak seslendirdiği izlenimini de veriyor.
Yani anlayacağınız, küçük bir hata zihnimizin dil işleme süreciyle ilgili önemli ipuçları veriyor. Dil çalışmalarında da ilginç şeyler genelde bir şeyler ters gittiğinde ortaya çıkıyor.
